💗 ถุงน้ำในเต้านม (Breast Cyst The Series)

EP.2 ถุงน้ำธรรมดา (Simple breast cyst)

ถุงน้ำธรรมดา ถ้าเราแบ่งตามช่วงอายุ จะช่วยให้เข้าใจ “กลไกการเกิด” ได้ชัดขึ้น เพราะถุงน้ำในเต้านม (Breast cyst)ในแต่ละช่วงวัย มีสาเหตุต่างกัน

หมอขอแบ่งออกเป็น 3 ช่วงนะครับ

วัย 20–40 ปี / วัย 40 ถึงก่อนหมดประจำเดือน / และวัยหลังหมดประจำเดือน

🌷กระโดดมาที่ ช่วงอายุ 40 ปี ถึงก่อนหมดประจำเดือน

ถุงน้ำจากความเสื่อม

ต่อไปนี้คือการสมมุตินะครับ ให้นึกภาพเต้านมทั้งเต้าเหมือนพวงลำไยที่ขายเป็นมัด มีก้านคือท่อน้ำนม, “ลูกลำไย” คือ ต่อมน้ำนม (lobule) ในลูกลำไยถ้าเราซูมเข้าไปดู ภายในจะเป็นเหมือน พวงองุ่นเล็ก ๆ ที่อยู่รวมกันแน่นมากๆ

เมื่ออายุมากขึ้น เซลล์ที่อยู่ใน “ลูกองุ่น” เริ่มเสื่อมและหลุดลอกออก

และส่วน “ก้านองุ่น” ที่เป็นท่อน้ำนมส่วนปลายสั้น ๆ ก็จะค่อย ๆ แคบลงจนบางจุดอุดตัน

ในขณะที่ของเหลวที่เซลล์ในลูกองุ่นที่ถูกสร้างตามปกติในแต่ละรอบเดือนระบายออกไม่ได้ จึงค่อย ๆ คั่งอยู่ในลูกองุ่นนั้นจนพองโตขึ้นเรื่อย ๆ กลายเป็น ถุงน้ำ (cyst) ที่เราตรวจพบได้

นี่คือกลไกแบบ “ความเสื่อมตามอายุ” ของถุงน้ำในเต้านมที่มักพบในผู้หญิงช่วง 40–50 ปี

🌱 วัย 20–40 ปี

ถุงน้ำจากฮอร์โมน

ในวัยนี้ ฮอร์โมนทำงานเต็มที่

ถ้าฮอร์โมนมีมากเกิน หรือไม่สมดุลกันระหว่างเอสโตรเจนกับโปรเจสเตอโรน จะกระตุ้นให้ เซลล์เยื่อบุท่อน้ำนม (ก้านองุ่น) เจริญหนาตัวขึ้น จนบางช่วงเกิดการ อุดตันชั่วคราว

ขณะเดียวกัน “ลูกองุ่น” ซึ่งเป็นต่อมน้ำนมก็สร้างของเหลวมากขึ้นตามฮอร์โมน เมื่อระบายไม่ทัน ของเหลวจึงคั่งอยู่ชั่วคราว เกิดเป็น ถุงน้ำขนาดเล็ก ที่มักยุบไปได้เองหลังหมดรอบเดือน

🌼 วัยหลังหมดประจำเดือน

ถุงน้ำ ค่อย ๆ หายไปได้ยังไง

หลังหมดประจำเดือน ร่างกายหยุดผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน

เซลล์ในต่อมน้ำนมจึงหยุดสร้างของเหลว, lobule ค่อย ๆ หดเล็กลง และถูกแทนที่ด้วยไขมัน

เมื่อไม่มีของเหลวใหม่ถูกสร้างขึ้น ถุงน้ำเดิมจึง ยุบลงหรือหายไปเองตามธรรมชาติ นี่คือเหตุผลว่าทำไมผู้หญิงหลังหมดประจำเดือนมักไม่พบถุงน้ำใหม่ ๆ อีก

และการพบถุงน้ำใหม่ในช่วงนี้จึงควรตรวจให้แน่ใจว่าไม่ใช่ก้อนเนื้อชนิดอื่น

🩶 แต่ในชีวิตจริง… ไม่ได้แยกกันชัดขนาดนั้น 

แม้จะเข้าใจหลักแบบนี้ แต่ในความเป็นจริง “ถุงน้ำสามารถเกิดได้ทุกช่วงวัยและจากหลายปัจจัยร่วมกัน”

• วัย 20–40 ปี อาจมี ถุงน้ำถาวร ได้ หากมีพังผืดจากการอักเสบไปรัดท่อน้ำนม
  
  

• วัย 40–หมดประจำเดือน อาจยังเกิด ถุงน้ำเล็ก ๆ จากฮอร์โมน ได้เช่นกัน
  
  

• หรือแม้แต่ผู้หญิงที่หมดประจำเดือนแล้ว ก็ยังอาจเกิด ถุงน้ำใหม่ ได้ในบางราย

💉การเจาะดูดน้ำออก 

ไม่ช่วยอะไร เพราะถุงยังอยู่เดี๋ยวก็มีการสะสมใหม่ และเกิดขึ้นมาเป็นถุงน้ำอยู่ดี

ยกเว้นถุงใหญ่มากอาจดูดเพื่อลดขนาดลง และลดการปวดตึง

ep. ต่อไป เราจะมาดูกันว่า “ถุงน้ำมีปัญหา (Complicated cyst)” แตกต่างจากถุงน้ำธรรมดาอย่างไร และทำไมบางครั้งหมอถึงต้องขอติดตามดูใกล้ชิดมากขึ้น