กลไกการเกิดเนื้องอกและมะเร็งเต้านม

มะเร็งเต้านมไม่ได้เกิดขึ้นในชั่วข้ามคืน

ไม่มีเซลล์ใดเกิดมาเพื่อเป็นมะเร็งเต้านม แต่ทุกครั้งที่เซลล์แบ่งตัวคือโอกาสเล็กๆ ที่อาจเกิดความผิดพลาด

ภายในเต้านมของเรามีการเปลี่ยนแปลงตามรอบเดือน มีเซลล์นับพันล้านที่เจริญเติบโต แบ่งตัว และบางครั้ง…ก็กลายพันธุ์

เพียงแค่เซลล์หนึ่งในจำนวนมหาศาลที่ผิดพลาดและอยู่รอด อาจเป็นจุดเริ่มต้นของ “ก้อนเนื้อ (เนื้องอกธรรมดา)”

และหากเซลล์นั้นผิดปกติไปมากจน โตไม่หยุด ไม่ยอมตาย และกลายพันธุ์ไปเรื่อยๆ - เราจะเรียกมันว่า “มะเร็ง”

กลไกการเกิด “เนื้องอกและมะเร็งเต้านม”

ในทุกรอบเดือน ฮอร์โมนจะกระตุ้นให้เซลล์เต้านมเจริญเติบโตและตายลง การเจริญเติบโตคือการแบ่งตัว จากหนึ่งเป็นสอง โดยเซลล์ใหม่ที่ได้ต้องเหมือนกับเซลล์เดิมทุกประการ

แต่ปัจจัยบางอย่างเช่น ฮอร์โมนที่สูงหรือสารก่อมะเร็ง จะช่วยเร่งความผิดปกตินั้นให้เกิดง่ายขึ้น

ฮอร์โมน ทั้งจากธรรมชาติของเราเองหรือฮอร์โมนภายนอก จะเพิ่มความเร็วและจำนวนครั้งของการแบ่งตัว ทำให้มีโอกาสกลายพันธุ์มากขึ้น

ส่วนสารก่อมะเร็ง จะไปรบกวนการลอกแบบโครโมโซมทำให้การกลายพันธุ์ ง่ายขึ้น

การกลายพันธุ์เกิดขึ้นทุกวินาที แต่ถ้าตำแหน่งที่กลายพันธุ์เป็นตำแหน่งที่ไม่ได้สำคัญ อาจไม่มีอะไรเกิดขึ้นเลย และส่วนใหญ่ถูกแก้ไขได้โดยยีนที่ทำหน้าที่ตรวจสอบและซ่อมแซมความถูกต้องของ DNA หลังการแบ่งตัว

ถ้าโชคไม่ดี การกลายพันธุ์เกิดขึ้นที่ตำแหน่งควบคุมการเจริญเติบโต เซลล์นั้นอาจเจริญเติบโตโดยร่างกายไม่สามารถควบคุมได้ เซลล์นั้นก็จะเจริญเติบโตขึ้นมาจนเป็น “ก้อนเนื้องอก”

หรือยิ่งไปกว่านั้น ถ้าโชคร้ายการกลายพันธุ์เกิดขึ้นหลายตำแหน่งโดยเฉพาะตำแหน่งสำคัญต่อไปนี้ และสะสมจน 3 เสาหลักเสียความสมดุล (ไม่ต้องจำชื่อนะครับ)

1 Proto-oncogene (ยีนกระตุ้นการแบ่งตัว ถ้ามีการกลายพันธุ์จะส่งผลให้เซลล์เจริญเติบโตเกินควบคุม)

2 Tumor suppressor gene (ยับยั้งการแบ่งตัวเมื่อพบว่าเซลล์ผิดปกติ ไปจนถึงกระตุ้นให้เกิดการตายของเซลล์ถ้าความเสียหายสูงมาก)

3 DNA repair gene (ซ่อมแซมยีน ที่เสียหาย)

ถ้าการกลายพันธุ์เกิดขึ้นมากพอจนทำให้เสียสมดุล กล่าวคือ เซลล์ไม่ยอมตาย (evade apoptosis) แบ่งตัวไม่หยุด (uncontrolled proliferation) และกลายพันธุ์ไปเรื่อยๆ (genomic instability)

เมื่อนั้นเราจะเรียกมันว่า “มะเร็ง”

โดยปกติแล้ว การกลายพันธุ์เกิดขึ้นแบบสุ่ม ที่ตำแหน่งไหนก็ได้ 

การกลายพันธุ์ที่ตำแหน่งสำคัญพอดี มีโอกาสเกิดน้อยมาก (ราวๆ 1 ในล้านล้านครั้งหรือมากกว่านั้น) และต้องสะสมหลายตำแหน่ง (มัก 4-6 ครั้ง) จนเซลล์เสียสมดุล จึงจะกลายเป็นมะเร็ง

ดังนั้นการตรวจคัดกรองที่มีคุณภาพ ควรตรวจจับความผิดปกติได้ตั้งแต่ก้อนเริ่มมีสัญญาณการเปลี่ยนแปลง โตเร็วผิดปกติ หรือเริ่มน่าเกลียด (ก่อนที่การกลายพันธุ์จะสะสมมากจนเป็นมะเร็ง)

มาตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมกันตั้งแต่อายุ 35 ปีนะครับ โดยไม่ต้องรอมีอาการ เพราะเมื่อมีอาการอาจสายเกินไปแล้วก็ได้